Toplumun Yüzde 89’u Ürünlerin Nerede, Nasıl, Ne Şekilde Üretildiğini ve Bileşenlerinin Ne Olduğunu Bilmek İstiyor

Sürdürülebilir Besin Platformu (SGP), Türkiye’de bir birincisi gerçekleştirerek, besinde şeffaflık ve izlenebilirlik farkındalığını ölçümleyen, “Türkiye Besinde Şeffaflık ve İzlenebilirlik Tüketici Araştırması” sonuçlarını açıkladı.

Ipsos Türkiye iş birliği ile gerçekleştirilen Türkiye Sürdürülebilir Besin Platformu Şeffaflık ve İzlenebilirlik Tüketici Araştırması 2022 çarpıcı bilgiler ortaya koyuyor. Araştırma sonuçlarına nazaran, Türkiye’de tüketicilerin yüzde 72’si izlenebilirlik kavramını duymadığını belirtiyor. Toplumun yüzde 89 üzere büyük bir çoğunluğu ürünlerin nerede, ne biçimde üretildiğini ve eserin hangi hammaddelerden üretildiğini bilmek istediğini söz ederken, yüzde 83’i izlenebilirliği sağlayan markaların eserlerine daha çok güveneceğini belirtiyor. Bilgilerin tarafsız olarak muteber ve kolay ulaşılabilir yollar aracılığıyla aktarılması ise tüketicilerin besin eserlerine dair oluşacak inançtaki en kıymetli öge olarak görülüyor. Araştırma bulgularına nazaran toplumun yüzde 64’ü besin eserlerine dair yanlışsız bilgileri sağlamak konusunda ana sorumluluğun “İlgili devlet/gıda denetleme kurumları” ve “Üretici firma”larda olması gerektiğini düşünüyor lakin yüzde 81’i bu kurumların bilgilendirmelerini kâfi bulmuyor.

Günümüz ve gelecek kuşaklar için sağlıklı, sağlam ve daha uygun besin gayesi doğrultusunda değişim ve dönüşümünü hızlandırmak misyonuyla ve Sürdürülebilirlik Akademisi’nin yürütücülüğüyle 2015 yılında kurulan Sürdürülebilir Besin Platformu, tüm ekosistemi kapsayan üyeleri ile çalışmalarına devam ediyor. Sürdürülebilir Besin Platformu, tüketicilerin şeffaflık ve izlenebilirlik farkındalıklarını, izlenebilirlikte hangi evreleri bilmek istediklerini ve markalardan beklentilerini anlamak ve bu doğrultuda besin dalına yol gösterici olmak maksadıyla Türkiye’de birinci defa gerçekleştirdiği “Türkiye Sürdürülebilir Besin Platformu Şeffaflık ve İzlenebilirlik Tüketici Araştırması 2022” sonuçlarını duyurdu.

Sürdürülebilir Besin Platformu çalışma kümelerinden biri olan Şeffaflık ve İzlenebilirlik Çalışma Kümesi önderliğinde; Metro Türkiye, Kalite Sistem Merieux Nutrisciences, CarrefourSA, Balparmak, Sütaş takviyeleri ile ve Ipsos iş birliği ile yapılan araştırmada besin dalında tüketicilerin satın alım kanallarını, eserlere ve dala inancını, izlenebilirlik farkındalığını ölçümleyerek, eğilimleri ortaya koyuyor.

Ürünler hakkında detaylı bilgi isteniyor ancak izlenebilirlik tabir edilemiyor

Nisan 2022’de Türkiye genelinde 800 şahısla yapılan araştırma, Türk toplumunun yüzde 88 üzere büyük bir çoğunluğu besin alışverişinde bir eseri satın almaya karar verirken eser içerik ve bilgilerinin eksiksiz ve yanlışsız olmasını önemsiyor. Eser bilgilerine en fazla dikkat edilen kategorilerin başında yüzde 81 ile süt ve süt eserleri gelirken beyat et, şarküteri eserleri ve kırmızı et kategorileriyle sıralama devam ediyor. Eserler hakkında bilinmesi talep edilen en kıymetli mevzular sorulduğunda ise toplumun yüzde 89’u eserlerin nerede, ne biçimde üretildiği ve eserin hangi hammaddelerden üretildiği yer alıyor. Toplumun yüzde 72’si izlenebilirlik kavramını duymadığını belirtiyor. Besin izlenebilirliği farkındalığı yüzde 32’lerde kalırken izlenebilirliğin ne tabir ettiğini sorulduğunda tüketicilerin yüzde 86’sı eserler ve üretimi ile ilgili bilgilerin herkese açık ve erişilebilir olması olarak algıladığını söz etti. Araştırma, tüketicilerin izlenebilirlik kavramını bilmeseler de yanlışsız tanımlama tabirlerine yer verdiklerini gösteriyor.

Gıda eserleri itimatla satın alınmak isteniyor

Araştırmaya nazaran, tüketiciler besin alışverişlerinde itimatla hareket etmek istiyor fakat sadece yüzde 27’si eser üzerindeki bilgilere güveniyor. Bu oran markaların tanıtım çalışmalarına geldiğinde ise daha da azalıyor. Tıpkı halde tüketicilerin 83’ü eserlerle ilgili daha detaylı bilgi almak istediklerini ve izlenebilirliği sağlayan markaların eserlerine daha çok güveneceğini belirtti. Tüketiciler yarısından birden fazla ulaşmak istedikleri emniyetli bilginin ana sorumluluğunu ise “İlgili devlet/gıda denetleme kurumları” ve “Üretici firma”lara yüklemekte lakin bu kurumların bilgilendirmelerini kâfi bulmadıklarını belirtiyor. Bu güvensizlik ortamında tüketiciler, besin izlenebilirliğinde hakikat ve anlaşılır bilgi muhtaçlığının karşılanması noktasında markaların dışında bağımsız bir online platformun tahlil olabileceğini düşünüyor. Tüketiciler için en kıymetli inanç ögesi ise bilgilerin tarafsız olarak muteber ve birebir gözlemlenebilir mecraalar aracılığıyla aktarılması. Araştırma doğrultusunda tüketicilerin besin izlenebilirliğinde farkındalık yaratmayı sahiplenen, tüketicisiyle eser bilgilerini şeffaf bir halde paylaşan ve bunu iş birliği içerisinde tarafsız bir biçimde tüketicilere sunan markaların besin izlenebilirliğinde liderlik edeceği ön görülüyor.

Araştırmanın sonuçları 16 Haziran Perşembe günü, Sürdürülebilirlik Akademisi İdare Konseyi Üyesi Semra Sevinç, Kalite Sistem Merieux Nutrisciences Genel Müdürü ve İzlenebilirlik ve Şeffaflık Çalışma Kümesi Eş Lideri Sabahnur Demirci, Metro Türkiye Kalite Garanti MüdürüElif Arabacıoğlu, Balparmak Ar-Ge ve Kalite Yöneticisi Dr. Emel Damarlı, Sütaş Ana Marka ve Kurumsal Bağlantı Yöneticisi Hareket Karakaş Soyluoğlu, CarrefourSA Kalite Teminat Müdürü Sevinç Şenöz ve Ipsos Türkiye CCO’su Yasemin İhtimam Gürelli’nin iştirakiyle düzenlenen webinarda açıklandı.

Araştırmayla ilgili değerlendirmelerini paylaşan Sürdürülebilirlik Akademisi İdare Şurası ÜyesiSemra Sevinç şunları söyledi:

“Bugün izlenebilirlik, besin sanayi için inancın şeffaflığın ve sürdürülebilirliğin anahtarı, kilit ögelerinden biri. Uçtan uca izlenebilirlik, tüm tedarik zinciri boyunca eserin nerede nasıl üretildiği, yetiştirildiği, bileşenlerinin ne olduğu, markete yahut sofraya gelene kadar izlediği yollar, besin güvenliği, kalitesi ve sürdürülebilirliğini geliştiren bir öge. Şeffaflık giderek itimat oluşturmak için değerli bir araç oluyor.

Tüketiciler giderek daha fazla şeffaflık istiyor; raflarda daha fazla vakit harcayan, sorgulayan ve satın aldıklarının kendisi, ailesi için sıfır risk oluşturduğunu bilmek isteyen tüketici sayısı artıyor.

Tüm bu gerçekler ile izlenebilirlik; besin güvenliği risklerini yönetmek, besin sanayi paydaşları için kıymetli ve gerekli bir uygulama. Entegre risk idaresi, operasyonel verimlilik artışı, prestij ve itimat kazanımı için en değerli anahtarlardan biri olan izlenebilirlik ve şeffalık önümüzdeki yıllarda besin endüstrinin süratli dönüşüm yaşayacağı ana hususlardan biri olarak öne çıkıyor.

Sürdürülebilirlik Akademisi olarak kurucusu ve yürütücüsü olduğumuz Sürdürülebilir Besin Platformu’nun gerçekleştirdiği “Türkiye Besinde Şeffaflık ve İzlenebilirlik Tüketici Araştırması’’ nın sonuçlarının bu gaye ile bölüm paydaşları için değerli yol haritalarından biri olacağına inanıyoruz”.

SGP Şeffaflık ve İzlenebilirlik Çalışma Kümesi Eş Lideri ve Metro Türkiye Kalite Teminat ve Sürdürülebilirlik Küme Müdürü Tülay Özel şu değerlendirmede bulundu: “Metro Türkiye olarak, 30 yılı aşkın bir müddettir Türk mutfak kültürünü korumak ve gelecek kuşaklara aktarmak hedefiyle çalışmalarımızı sürdürülebilirlik odağıyla yürütüyoruz. Besin atıklarının önlenmesinden mahallî üreticinin ve eserlerin korunmasına; yüzde yüz et, balık, bal, meyve zerzevat izlenebilirliğinden sürdürülebilir kaynakların kullanılmasına kadar tüm işlerimizde bütüncül bir yaklaşım benimsiyoruz. Bu doğrultuda, besin güvenliği konusunda hayata geçirdiğimiz yeniliklerle kesime öncülük ederek, Türkiye’de birinci defa 2014 yılında başlattığımız izlenebilirlik uygulamasını, “Tabağında ne var?” hareketiyle bir adım öteye taşıdık. Kırmızı et, balık ve bal eserlerinden sonra bu uygulamamıza meyve ve zerzevat eserleriyle devam ettik. Bu hareketle eserlerimizde 100 izlenebilirlik sağlıyoruz. Tıpkı vakitte, Sürdürülebilir Besin Platformu’nun bir üyesi olarak, platform çatısı altında yer alan Şeffaflık ve İzlenebilirlik Çalışma Grubu’na da liderlik ediyoruz. İzlenebilirlik ve şeffaflığın tüm bedel zincirinde yaygınlaştırılması, daha fazla tüketici tarafından bilinmesi, tüketicilerin izlenebilirlik gereksinimlerinin belirlenmesi hedefiyle Şeffaflık ve İzlenebilirlik Çalışma Kümesi paydaşları ile birlikte Türkiye’de tüketicilerin izlenebilirlik algısının anlaşılması üzerine bir araştırma çalışması gerçekleştirdik. Tüketicilerin izlenebilirlik konusunda bilgi, beklenti ve gereksinimleri hakkında bizlere ışık tutacak bu araştırmanın sonuçları ile Türkiye’de daha faal izlenebilirlik sistemlerinin kurulması ve tüketicilere en hakikat bilginin en hakikat prosedürlerle iletilebilmesini sağlamayı amaçlıyoruz”.

SGP Şeffaflık ve İzlenebilirlik Çalışma Kümesi Eş Lideri ve Kalite Sistem Merieux Nutrisciences Genel Müdürü Sabahnur Demirci ise yaptığı açıklamada; “27 ülkede 100’den fazla akredite laboratuvarı ve 8000’den fazla çalışanı ile besin sanayine uzman hizmetler sunan önder tahlil ortağı Merieux NutriSciences olarak, besin güvenliği ve kalitesi bahislerinde farklı çalışmalar yapıyoruz. Sürdürülebilir Besin Platformu ile yaptığımız çalışmalar çerçevesinde, Şeffaflık ve İzlenebilirlik Çalışma Kümesinin Eş Lideri olarak, bu çok kıymetli çalışmanın destekleyen kuruluşlarından birisi olmaktan ötürü çok memnunum. İzlenebilirlik, besin güvenliği ve kalite idare sistemlerinin en temel ögesidir. Besin endüstrinin son periyotta karşılaştığı tedarik sorunlarıyla birlikte izlenebilirlik ve şeffaflığın ehemmiyeti daha da artmıştır. Çalışma Kümesi olarak bu mevzularda birtakım faaliyetlerde bulunmadan evvel toplumdaki farkındalığı ve beklentiyi anlamak istedik ve Ipsos ile bu çalışmayı gerçekleştirdik. Çalışma sonucunda görüyoruz ki tüketiciler eserlerin üzerindeki bilgilerin anlaşılır ve net olmasını bekliyor. Eserin üretim kademelerinden kendilerine ulaşıncaya kadar oluşan hikayesini merak ediyor, bilmek istiyor. Mesken dışı tüketimde bu telaşlarla bilinen noktalarda tüketimi tercih ediyor. Tüketiciler izlenebilirlik konusunda teknolojik uygulamalardan faydalanmak, bilgiye kolay kolay erişebilmek istiyor. Eser bilgilerini okuyarak satın alma kararı veriyor, bunların muteber olmasını bekliyor. Her 10 tüketiciden 9’u eserlerin nerede, nasıl üretildiğini merak ediyor. Öte yandan “izlenebilirlik” bir teknik terim üzere kalmış, son tüketicide bununla ilgili farkındalık az. Tüketicilerin üretici, perakendeci, devlet ve bağımsız kuruluşlardan beklentileri var. Çalışma Kümesi olarak bu beklentileri karşılayacak, tüketicilerde izlenebilirlik ve şeffaflık alanlarında inanç yaratacak, farkındalık artıracak aksiyonlar almak üzere, SGP çatısı altında faaliyetlerimize devam edeceğiz”, dedi.